آیمد 90 پیگیر دستاوردهای سازمان انتقال خون در دوره مدیریت مصطفی جمالی بود براین اساس عباداله سالک مقدم معاون فنی و فناوری های نوین سازمان انتقال خون ایران به تشریح این دستاوردها برای خبرنگار آیمد 90 پرداخت.
اهمیت انجام تست NGS برای اهداکنندگان:
انجام HLA-typing با رزولوشن بالا مانند روش NGS، از الزامات تستهای سازگاری پیوند اهداکننده و بیمار قبل از پیوند و روش مورد درخواست مرکز مدیریت بیماریها و پیوند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد. به علت تنوع گسـترده سـيسـتم HLA در ایران ناشی از تنوع نژادی و قوميتی مختلف، ورود اطلاعات HLA هر چه کاملتر لکوسـها با رزولوشـن بالای HLA داوطلبان اهداکننده، تعيين کننده درصـد بيمارانی اسـت که قادر به يافتن اهدا کننده مناسب سازگار در يک بانک پذيره نويسی سلولهای بنيادی در بازه زمانی مناسب پيوند می باشد.
راه اندازی روشهای تایپینگ با دقت، سرعت و ظرفیت بالا شرط اصلی گسترش بانک HLA در داخل کشور بوده که علاوه بر دستیابی هر چه سریعتر اهداکننده مناسب پیوند با قرابت ژنتیکی نزدیک و کاهش عوارض ناشی از دارو برای بیمار، منجر به کاهش خروج ارز از کشور در شرایط فعلی تحریم (20 هزار یورو به ازای هر بیمار نیازمند پیوند) می گردد.
یکی از علل محدودیت نمونه های تایپ شده در بانکHLA سازمان انتقال خون ایران، ظرفیت و محدودیت روشهای تایپ موجود در حد رزولوشن پایین و تنها برای شش لکوس ژنی تایپ شده است. استفاده از متدولوژی نسل جدید NGS، امکان تایپ HLA در سطح رزولوشن بالا و برای 11 لکوس را فراهم می نماید.
با توجه به پلیمورفیسم بالای ژن HLA و همچنین وجود نژادهای مختلف در جامعه ایرانی و ازدواجهای غیرفامیلی، احتمال مشاهده آللهای جدید و یا دارای ابهام در نتیجه تایپ لکوسهای ژن HLA وجود دارد، بنابراین در آزمایشگاههای ایمونو ژنتیک جهت رفع ابهامات و تایید نتایج HLA-typing بایستی از دستگاه ها، متدها و یا کیتهای مختلف به منظور هم پوشانی و فراهم شدن امکان مقایسه در موارد مبهم استفاد شود، بنابراین استفاده از حداقل دو روش برای NGS HLA-typing اساساً یک ضرورت فنی محسوب می شود.
محدوديت تعداد تايپينگ در واحد زمان، چند مرحله ای شـــدن انجام تايپينگ جهت دسـتيابی به نتايج قطعی و انتخاب مناسب اهداکننده سـازگار توسـط تيم پيوند با روشهای متداول فعلی، منجر به افزایش زمان، هزینه و به تعویق افتادن و همچنین عدم دســتيابی به اهداکننده ســازگار در زمان مناســب و ضروری برای نجات جان بيماران مي گردد. با توجه به نیاز روزافزون به پیوند سلولهای بنیادی در کشور، انجام تایپ HLA به روش NGS می تواند در درمان بیماران نیازمند سلولهای بنیادی بسیار کمک کننده باشد و همچنین باعث تســريع در يافتن اهداکننده مناســب پيوند در مرحله MATCH & SEARCH اوليه و در بازه زمانی مناســب برای بيمار نیازمند دریافت سلولهای بنیادی خونساز می شود.
جامعه هدف:
پيوند سلولهای بنيادی خونساز در درمان بسياری از بدخيمیها/ سرطانهای خونی (انواع لوسمیها)، بيماریهای ارثی صعب العلاج خونی (نظير تالاسمی، آنمی داسیشکل، آنمی آپلاستيک)، نقايص ايمنی و بيماريهای متابوليک ارثی مورد استفاده قرار می گیرد. ميزان شباهت و سازگاری نزديک مولکولهای HLA دهنده و گيرنده پیوند و يافتن هر چه سـريعتر اهدا کننده سـازگار جهت پيوند بيمار در زمان مناسـب، تاثير مسـقيم بر امکان انجام پيوند و نتيجه پيوند دارد و موجب به حداقل رسـاندن احتمال پس زدن پيوند و افزايش شانس قبولی پيوند در فرد بيمار می گردد.
وضعیت کنونی:
در حال حاضر در سازمان انتقال خون ایران HLA 550 نمونه با تکنولوژی NGS با متد Nanotype از کمپانی Omixon تایپ گردیده است و قرارداد خرید 10.000 تست با این متد منعقد گردیده و در مهرماه سال 1403 کیتهای درخواستی تحویل سازمان می شود. همچنین به منظور ارزیابی حساسیت و اختصاصیتر روش دوم کیت One lambda از کمپانی ترموفیشر تاکنون 50 نمونه تایپ گردیده است که برنامه ریزی در خصوص عقد قرارداد با کمپانی به تعداد 500 تست جهت فاز اولیه بررسی و در فاز دوم تعداد 10.000 تست در دستور کار قرار دارد.
