معاون پرستاری وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: اگر به حفظ و نگهداشت پرستاران توجه کنیم مهاجرت نمی کنند، اقداماتی برای کاهش معوقات، افزایش اضافه کاری و تعرفه های پرستاران انجام شده است اما سرعت تورم از افزایش درآمد پرستاران بیشتر است.
به گزارش روابط عمومی سازمان نظام پرستاری به نقل از ایسنا، دکتر عباس عبادی در نشست خبری که امروز (۲۶مرداد) و در آستانه هفته دولت برگزار شد، اظهار کرد: هنگامی که دولت چهاردهم سکان اجرایی را در دست گرفت، میزان معوقات تمام نیروهای انسانی نظام سلامت حدود ۱۲ماه بود. میزان معوقات به نحوی بود که شاهد اعتراضات گسترده پرسنل سلامت در سطح کشور بودیم.
وی ادامه داد: معوقات پرسنل نظام سلامت در کانون توجه ریاست‌جمهوری قرار گرفت به خصوص که رئیس‌جمهور از اعضای نظام‌سلامت است. رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت به موضوع پرداخت مطالبات ورود کردند؛ به نحوی که میزان مطالبات به ۶ماه رسید.
معوقات کارانه 7 ماه و اضافه کار 3 ماه است
معاون پرستاری وزارت بهداشت درباره وضعیت کنونی معوقات پرستاران تصریح کرد: در حال حاضر، میزان معوقات تعرفه‌های پرستاری ۷ماه و اضافه‌کار نیز ۳ماه است. دانشگاه‌های علوم‌پزشکی تلاش می‌کنند که اضافه‌کار پرستاران را با حقوق آنها پرداخت کنند؛ به نحوی که فاصله یک ماهه برای پرداخت اضافه‌کار وجود داشته باشد. معوقه ۳ماهه اضافه‌کار پرستاران برای سال گذشته است.
مبلغ اضافه کاری پرستاران 2.5 برابر شد
معاون پرستاری وزارت بهداشت ادامه داد: فرمول دریافت اضافه‌کار پرستاران تغییر کرد و دریافتی اضافه‌کار پرستاران ۲.۵برابر شد. تغییر منابع پرداخت اضافه‌کاری پرستاران از دیگر اقدامات دولت چهاردهم است؛ به نحوی که اضافه‌کاری پرستاران از منابع اختصاصی پرداخت می‌شد اما در حال حاضر منابع عمومی، منابع پرداخت اضافه‌کار پرستاران هستند.
وی با بیان اینکه هیچ شکی در ارتباط با موضوع کمبود پرستار در کشور وجود ندارد، گفت: افزایش ظرفیت رشته پرستاری، یکی از راهکاری‌های حل مشکل کمبود پرستار است؛ به نحوی که افزایش ظرفیت رشته پرستاری از ابتدای دهه ۹۰در دستور کار قرار گرفت و همچنان ادامه دارد. به طور مثال، ظرفیت مصوب رشته پرستاری در سال گذشته ۱۱هزار و ۵۰۰نفر بود اما به دلیل استقبال داوطلبان کنکور از این رشته تحصیلی، میزان پذیرش در این رشته به ۱۳هزار نفر رسید. همچنین ظرفیت رشته پرستاری با تعداد پذیرفته‌شدگان رشته‌های اتاق عمل و هوشبری ۱۷هزار نفر بود.
عبادی با بیان اینکه تربیت نیروی انسانی در نظام سلامت و رشته پرستاری گران است، گفت: اگرچه به موضوع تربیت نیروی انسانی توجه کرده‌ایم اما به موضوع حفظ و نگهداشت آنها بی‌توجه بوده‌ایم. نکته مهم و اساسی این است که به موضوع حفظ و نگهداری نیروی انسانی توجه کنیم.
اگر برای نگهداشت پرستاران هزینه کنیم، مهاجرت نمی‌کنند
وی گفت: حرفه پرستاری، یک حرفه امنیتی است؛ چرا که موضوع سلامت مردم در کنار تربیت نیروی انسانی قرار دارد. یک رساله در مقطع دکتری در یکی از دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور برای میزان هزینه تربیت نیروی انسانی در رشته پرستاری انجام شده و عدد به دست آمده یک عدد بزرگ است. اگر هزینه‌هایی که برای تربیت نیروی انسانی صرف می‌کنیم برای حفظ و نگهداشت نیروی انسانی صرف کنیم، دیگر دلیلی برای ترک شغل و مهاجرت نیروی انسانی وجود ندارد.
دکتر عبادی افزود: در حوزه نگهداشت نیروی انسانی دچار ضعف هستیم. اگرچه اقداماتی مانند افزایش اضافه‌کار پرستاران و اجرای تعرفه‌های پرستاری را تجربه کرده‌ایم اما این مولفه‌ها سبب نگهداشت پرستاران نشده است.
سرعت تورم از سرعت افزایش درآمد پرستاران بیشتر است
وی گفت: لایحه «حمایت مادی و معنوی از پرستاران» در دولت سیزدهم مطرح شد اما به دلیل تغییرات دولت در سال گذشته روند اجرای این لایحه دچار تاخیر شده است. در مجموع علیرغم اینکه اقدامات خوبی انجام شده چه اجرای قانون تعرفه گذاری چه اصلاح بحث اضافه کار اما متاسفانه سرعت تورم در سال‌های گذشته از سرعت کمک ما بیشتر بوده و جبران این عقب ماندگی نیاز به همت بیشتری است.
کمبود 100 هزار پرستار در کشور
او با اشاره به کمبود پرستار در کشور و همچنین استاندارد «نسبت پرستار به تخت» گفت: آن چیزی که سازمان‌های حرفه‌ای در سال‌های گذشته تقریباً به اجماع نسبی رسیدند به ازای هر تخت باید ۱.۸گروه پرستاری حضور داشته باشند یا وجود داشته باشد که در کشور ما ۹۵صدم است یعنی تقریبا ۱۰۰هزار نفر باید به این جمعیت اضافه شوند.
وی ادامه داد: البته استخدام‌های خوبی به خصوص بعد از کرونا داشتیم اما از سوی دیگر خروجی از سیستم به علت بازنشستگی یا تغییر شغل به علت درآمد پایین و سختی کار نیز در حد قابل توجهی است؛ به هر حال ۱۰۰هزار نفر کمبود داریم.
وی درباره آزمون‌های استخدامی پیش رو و همچنین عدد مطلوب برای جذب پرستار، گفت: بر اساس پیگیری‌های سال‌های ۱۴۰۱و ۱۴۰۲وزارت بهداشت در دولت سیزدهم، موضوع جذب سالانه ۲۵هزار نیروی انسانی برای تمام پرسنل نظام سلامت را داشتیم. موضوع جذب 25 هزار نیروی انسانی در سال ۱۴۰۲محقق شد و در سال ۱۴۰۰و ۱۴۰۱نیز تبدیل وضعیت داشته‌ایم. آزمون استخدامی شهریور ماه سال جاری نیز مجوز سال گذشته است که با تاخیر ابلاغ شد.
عبادی ادامه داد: با توجه به این شرایط، وزارت بهداشت بر این باور است که آزمون استخدامی شهریور ماه برای مجوز استخدامی سال ۱۴۰۳است. وزارت بهداشت، جذب 25 هزارنیروی سانی در تمام گروه‌های نظام سلامت را در نظر دارد و امیدوارم که روند این موضوع در شش ماهه دوم سال تسریع شود.
2150 پرستار سال گذشته ترک خدمت کردند
معاون پرستاری وزارت بهداشت با بیان اینکه ۱۹۰۰نیروی پرستار در سال گذشته بازنشست شدند، افزود: همچنین حدود ۲۱۵۰نفر به دلیل مسائل مختلف نسبت به ترک موقعیت شغلی، گرفتن مرخصی طولانی‌مدت و استعفا اقدام کرده‌اند. بر این اساس می‌توان گفت که آزمون‌های استخدامی در اغلب موارد شاید بتواند نشتی‌های نیروهای انسانی که از سیستم خارج می‌شوند، جبران کند.
مجوزی برای استخدام بهیار نداریم
عبادی درباره دیدگاه‌ها نسبت به توسعه مدارس بهیاری و نظر وزارت بهداشت در این باره، گفت: توسعه دانشکده‌های پرستاری و تخصصی‌شدن این رشته در دهه ۹۰در دستور کار قرار گرفت؛ به نحوی که توسعه مدارس بهیاری در راستای تحقق گسترش رشته و دانشکده‌های پرستاری رو به کاهش رفت. همچنین ردیف بهیاری از ساختار وزارت بهداشت حذف شد و طی ۱۰سال گذشته هیچ استخدامی با عنوان بهیاری نداشته‌ایم. مجوز استخدام بهیار را نداریم، چرا که آزمون استخدامی برای دانش‌آموختگان مقطع کاردانی و بالاتر برگزار می‌شود.
معاونت پرستاری با توسعه مدارس بهیاری مخالف است
وی درباره دیدگاه وزارت بهداشت در ارتباط با بهیاری ادامه داد: برخی معاونت‌های وزارت بهداشت بر این باور بودند که «بهیاری» راهکاری برای حل مشکل کمبود پرستار در کشور است اما معاونت پرستاری در دولت‌های سیزدهم و چهاردهم با توسعه دبیرستان‌های بهیاری مخالف است. باز هم تکرار می‌کنم، شاکله وزارت بهداشت با هدف و نیت رفع کمبود پرستار با گسترش دبیرستان‌های بهیاری موافق است.
عبادی گفت: مخالفت معاونت پرستاری با گسترش دبیرستان‌های بهیاری یک موضوع تخصصی است. مخالفت معاونت پرستاری با توسعه مدارس بهیاری یک موضوع صنفی نیست؛ سه سال زمان و هزینه برای تربیت نیروی بهیاری صرف می‌شود اما فرصت استخدام برای آنها وجود ندارد. همچنین اگر بهیاران بخواهند ادامه تحصیل دهند، می‌بایست دو سال سابقه کار بالینی داشته باشند اما فرصت استخدام برای آنها وجود ندارد. تربیت نیروی بهیاری در دبیرستان سبب اتلاف سرمایه‌های کشور می‌شود.
وی افزود: نیروهای بهیاری برای ادامه تحصیل تمایل دارند.: سهمیه پنج درصدی برای بهیاران به منظور ادامه تحصیل در نظر گرفته شده اما مدت‌زمان تحصیل در مقطع کارشناسی که چهار است برای بهیاران هفت سال می‌شود که با نگاه تخصصی منافات دارد.
دکتر عبادی گفت: من بر این باور هستم که اگر اهتمام خود را در کنار افزایش ظرفیت رشته‌های پرستاری برای حفظ و نگهداشت نیروی انسانی به کار گیریم، موفق‌تر می‌شویم. اگر بخشی از هزینه‌ای که برای تربیت نیروی انسانی به کار گرفته می‌شود در زمینه حفظ و نگهداشت نیروی انسانی خرج شود، بخش قابل‌توجهی از مشکلات حل می‌شود.
متقاضیان استخدام پرستاری در تهران، هرمزگان و سیستان و بلوچستان کمتر ازظرفیت است
عبادی با بیان اینکه در زمینه کمبود پرستار دچار پارادوکس هستیم، توضیح داد: بررسی‌ها بیانگر این است که تعداد افرادی که در استان‌های غربی در آزمون استخدامی شهریور ماه برای رشته پرستاری ثبت‌نام کرده‌اند، ۴۰برابر ظرفیت این آزمون هستند. این در حالی است که تعداد متقاضیان آزمون استخدامی در استان‌های هرمزگان، تهران، سیستان و بلوچستان به طور کلی استان‌های جنوبی کشور، کمتر از ظرفیت مدنظر است.
وی ادامه داد: جاذبه‌های شغلی برای رشته پرستاری در نظر گرفته نشده، جاذبه‌های شغلی می‌بایست ایجاد شود. به عنوان مثال شرایط پرداخت در استان‌های تهران و اردبیل به نحوی است که میزان دریافتی پرستاران در این دو استان با یکدیگر چندان تفاوتی ندارد اما آیا هزینه‌های زندگی در این دو استان یکسان است؟.
معاون پرستاری وزیر بهداشت گفت: این احتمال وجود دارد که یک پرستار از استان اردبیل به استان‌های جنوبی کشور سفر کند اما آیا شرایط جغرافیایی این استان‌ها یکسان است؟ همانطور که جذابیت‌های شغلی برای سایر مشاغل در جنوب کشور در نظر گرفته می‌شود برای پرستاری نیز باید در نظر گرفته شود تا یک پرستار در جنوب کشور مشغول به کار شود. اگرچه موضوع تعرفه ترجیحی در مناطق کم برخوردار اجرا می‌شود اما دولت می‌بایست به مسائلی مانند ماندگاری پرستاران ورود کند.
75 درصد پرستاران زن هستند
وی افزود: ۷۵درصد پرستاران کشور را زنان تشکیل می‌دهند. این احتمال وجود دارد که زنان به دلیل وابستگی که به خانواده‌های خود دارند، شاید تمایلی برای حضور در مناطق جنوبی کشور نداشته باشند. همچنین تجارب گذشته حاکی از آن است اغلب پرستارانی که تمایل به حضور در جنوب کشور دارند، مردان هستند.
عبادی درباره فوق‌العاده خاص پرستاران نیز توضیح داد: موضوع فوق‌العاده خاص پرستاران در مجلس تصویب شده است و این موضوع در دولت در حال سپری‌کردن چگونگی تخصیص امتیازهای فنی برای پرستاران است. وزارت بهداشت از سازمان نظام پرستاری درخواست کرده است که نظر خود درباره چگونگی امتیازدهی به پرستاران را تعریف کند.
وی گفت: با توجه به اینکه پرستاران در بخش‌ها و حوزه‌های مختلف اشتغال دارند، بیشترین امتیاز برای پرستاران شاغل در گروه سلامت و بخش‌های پراسترس در نظر گرفته می‌شود. تمام گروه‌های صنفی پرستاری برای موضوع فوق‌العاده خاص پرستاران بسیار تلاش کرده‌اند و امیدوارم که این موضوع هرچه سریعتر به مقصد نهایی برسد.
آمار پرستاران در ایران
عبادی درباره جزئیات گروه‌های پرستاری شاغل در نظام سلامت در حوزه بالین گفت: مجموع پرستاران در نظام سلامت ۲۱۴هزار نفر است که از این تعداد ۱۴۶هزار نفر در بخش‌های درمانی اشتغال دارند. همچنین آمار و ارقام بیانگر این است که 17 هزارنفر در هوشبری و ۲۲هزار نفر در اتاق عمل اشتغال دارند و مابقی کمک‌پرستار و بهیار هستند. آمار پرستاران شاغل در حوزه بهداشت در اختیار معاونت پرستاری نیست.
وی با بیان اینکه کیفیت خدمات پرستاری در کشور مطلوب است، گفت: معاونت پرستاری وزارت بهداشت وظیفه دارد که ارتقای کیفیت خدمات پرستاری از طریق توانمندسازی نیروهای پرستاری را انجام دهد. همچنین تکلیف وزارت بهداشت مشخص است و این وظیفه برای تمام معاونت‌های این وزارتخانه نیز یکسان است. سازمان نظام پرستاری و انجمن‌های پرستاری، رسیدگی به موضوعات صنفی در حوزه پرستاری را بر عهده دارند. مدل حمایت معاونت پرستاری با حمایت‌های صنفی متفاوت است و باید بدانیم که معاونت پرستاری وزارت بهداشت به دنبال ارتقای سطح کیفی خدمات پرستاری است.
مهاجرت پرستاران کاهش یافته است
عبادی در پاسخ به سوالی درباره مهاجرت پرستاران به دانمارک گفت: حدود سه هزار پرستار ایرانی به کشور دانمارک مهاجرت کرده‌اند اما تنها حدود ۶۰۰نفر از این افراد توانسته‌اند مجوز استخدام بگیرند. بر اساس گزارش سازمان نظام پزشکی، میزان درخواست‌ها برای گوداستندینگ در سال ۱۴۰۳نسبت به ۱۴۰۲، ۱۸درصد کاهش یافته است. همچنین این میزان کاهش درخواست گوداستندینگ بر اساس گزارش سازمان نظام پرستاری در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۲حدود ۳۵درصد است.
معاون وزیر بهداشت گفت: آمار و ارقام بیانگر این است که ۵۸۶نفر با ویزای پرستاری از کشور خارج شدند که این میزان در سال ۱۴۰۲نیز تا حدودی به همین میزان بود. میزان خروجی پرستاران از کشور با ویزای پرستاری در سال‌های ۱۴۰۱و ۱۴۰۰بسیار زیاد بود.