دکتر محمدرضا شالبافان در گفت‌وگو با وبدا، ضمن تبریک روز خبرنگار به فعالان رسانه‌ای، اظهار داشت: خبرنگاران نقش بسیار مهمی در ارتقای سواد سلامت جامعه، به ویژه سواد سلامت روان دارند. در سال‌های اخیر با گسترش رسانه‌های رسمی، نیمه‌رسمی و غیررسمی، تعداد خبرنگاران افزایش چشمگیری داشته و خوشبختانه شاهد ارتقای سطح دانش، تبادل اطلاعات و نگاه علمی و تحلیلگرانه آن‌ها هستیم. این امر جای قدردانی دارد، زیرا خبرنگاران نه‌تنها جامعه را با اطلاعات درست تغذیه می‌کنند، بلکه خود نیز به طور مستمر دانششان را افزایش می‌دهند.
اطلاع‌رسانی به‌موقع، راهکار مقابله با بحران‌های روانی
وی با اشاره وضعیت مشکلات سلامت روان مانند اضطراب، افسردگی، استرس و سایر اختلالات در جامعه، افزود: وضعیت مشکلات سلامت روان، اهمیت اطلاع‌رسانی علمی و به‌موقع را دوچندان می‌کند. وقتی مردم اطلاعات صحیح دریافت کنند، می‌توانند مداخلات به‌هنگام و علمی را برای خودشان به کار گیرند و وضعیت روانی بهتری داشته باشند. در این میان، خبرنگاران با نگاه علمی و مبتنی بر شواهد، می‌توانند به‌ویژه در شرایط بحرانی، نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کنند.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد به نمونه‌ای از این نقش اشاره کرد و گفت: در بحران جنگی اخیر، بسیاری از خبرنگاران با بهره‌گیری از مصاحبه با متخصصان و ارائه اطلاعات درست، پیام‌هایی را منتقل کردند که به آرامش مردم کمک کرد و از بروز مشکلات روانی کاست. در مقابل، تجربه جهانی نشان می‌دهد که اطلاع‌رسانی نادرست می‌تواند بسیار آسیب‌زا باشد؛ به‌ویژه در موضوعاتی مانند خودکشی، خشونت یا فجایع انسانی، که گزارش‌های غلط می‌تواند بحران روانی ایجاد کند. به همین دلیل، در دنیا و در کشور ما تلاش شده تا با همکاری خبرنگاران، اصول صحیح اطلاع‌رسانی در این حوزه‌ها تدوین و رعایت شود.
دکتر شالبافان با تأکید بر مسئولیت‌پذیری اهالی رسانه در انتشار اخبار، ادامه داد: خوشبختانه، اکثریت خبرنگاران کشور این نگاه ارزشمند را دارند و در برابر اخبار حساس مسئولانه عمل می‌کنند. آن‌ها از راهنماها و برنامه‌های توانمندسازی استقبال می‌کنند و بر اساس آن‌ها اطلاع‌رسانی انجام می‌دهند. تجربه دفتر ما در ماه‌های گذشته نشان داده است که همکاری با خبرنگاران، چه در رسانه‌های وابسته به وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها و چه در خبرگزاری‌های مستقل، بسیار مثبت بوده است.
انتخاب دقیق منابع؛ نشانه بلوغ حرفه‌ای خبرنگاران
او در ادامه گفت: خبرنگاران می‌توانند با رفتار مسئولانه، نقش مهمی در حفظ سلامت روان جامعه داشته باشند و برعکس، انتشار اخبار بدون اتکا به اطلاعات درست و شواهد علمی می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. انتخاب افراد مصاحبه‌شونده نیز بسیار مهم است. خوشبختانه، امروز خبرنگاران بیشتر به سراغ منابع علمی و افراد متخصص، از جمله اعضای هیات علمی و پژوهشگران می‌روند و از نظرهای غیرعلمی یا شبه‌علمی فاصله گرفته‌اند؛ حتی اگر مطالب غیرعلمی مخاطب بیشتری داشته باشد. این انتخاب، نشانه بلوغ حرفه‌ای است.
مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت به موضوع کاهش انگ اختلالات روانی اشاره و تصریح کرد: رسانه‌ها می‌توانند در کاهش یا افزایش انگ اختلالات سلامت روان نقش مستقیم داشته باشند. به‌کارگیری چند اصطلاح اشتباه یا قضاوت نادرست در خبر می‌تواند به افزایش انگ و مانع‌تراشی برای مراجعه افراد به روانشناس یا روانپزشک منجر شود. واژه‌هایی مانند “دیوانه” یا “تیمارستان” سال‌هاست که در دنیا منسوخ شده و نباید در اخبار استفاده شود. همچنین نباید خشونت را بدون شواهد علمی به بیماری‌های روانپزشکی نسبت داد؛ چراکه اغلب بیماران روانپزشکی بیشتر قربانی خشونت‌اند تا عامل آن.
اطلاع‌رسانی مسئولانه و تصویر واقعی بیماران؛ ابزار خبرنگاران برای کاهش انگ
وی افزود: بازنمایی واقع‌بینانه زندگی بیماران، اطلاع‌رسانی مسئولانه درباره داروها و درمان‌های روانپزشکی و استفاده از نظر کارشناسان خبره، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش انگ کمک کند. این‌ها تنها چند نمونه از فهرست بلند اقداماتی هستند که خبرنگاران با رعایت آن‌ها می‌توانند به بهبود سلامت روان جامعه یاری رسانند.
همکاری رسانه‌ها و متخصصان؛ راهکار مقابله با انگ و بهبود اطلاع‌رسانی در حوزه سلامت روان
دکتر شالبافان با بیان اینکه انگ اختلالات روانی یکی از مهم‌ترین موانع دریافت خدمات سلامت روان است، خاطرنشان کرد: هرچند در سال‌های اخیر توجه بیشتری به این موضوع شده است، اما هنوز گاهی شاهد انتشار اخباری هستیم که نیازمند مداخله و اصلاح فوری است. از این رو، همکاری مداوم رسانه‌ها و متخصصان برای ارتقای کیفیت اطلاع‌رسانی ضروری است.
وی در پایان، ضمن قدردانی از تلاش‌های خبرنگاران، گفت: خبرنگاری در ایران یکی از پیشروترین حرفه‌ها است. خبرنگاران با وجود محدودیت‌ها و امکانات اندک، با علاقه و دلسوزی برای جامعه تلاش می‌کنند. من نیز افتخار داشته‌ام که در گذشته مدتی به عنوان خبرنگار فعالیت کنم و از نزدیک شاهد تلاش و تعهد این قشر بوده‌ام. دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد از این همکاری ارزشمند بهره زیادی برده و همچنان آماده تعامل سازنده با رسانه‌هاست.