خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- عاطفه وفائیان: دین اسلام برخلاف برخی مکاتب لیبرالی که زن را به عنوان کالا یا برده جنسی و مصرفی تلقی می‌کنند، نگاهی متعادل و متعالی به زن دارد. اسلام تلاش می‌کند که زن را وارد عرصه‌های تکریم نماید و جایگاه والای او را مورد تاکید قرار دهد. در حالی که زنان از لحاظ معنوی و اعمال مختلف با مردان برابر به شمار می‌روند، اما به دلیل ویژگی لطافت روحی که در وجود زنان نهاده شده است، به محبت و توجه بیشتری نیاز دارند. به همین جهت، مسئله تکریم زنان در اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امام باقر (ع) در روایتی می‌فرمایند: «گرامی‌ترین شما نزد خداوند کسی است که بیش از دیگران همسر خود را تکریم کند»؛ «اِنَّ اَکرَمَکُم عِندَ اللّه اَشَّدُّکُم اِکراما لِحَلائِلِهِم». مصادیق تکریم زنان متعدد و متفاوت است اما می‌توان گفت که احترام ورزی و عدم تکبر در برابر آنان از نخستین گام‌ها به شمار می‌آید.
تکریم زن و جایگاه والای او در اسلام
در همین رابطه زینب اصغریان، پژوهشگر حوزه زن و بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به روایات مرتبط با حضرت امام باقر علیه‌السلام، جایگاه زن را در دین مقدس اسلام از منظری متفاوت با مکاتب غربی تبیین و بر توجه ویژه اسلام به تکریم و احترام زنان تأکید کرد.
پژوهشگر حوزه زن و بین‌الملل افزود: حضرت امام باقر (ع) در روایتی، نقش زنان در عصر ظهور را نیز تبیین می‌فرمایند و ذکر می‌کنند که: «به خدا قسم، یاران امام زمان (عج) در هنگام ظهور سیصد و سیزده نفر هستند که پنجاه نفر از آن‌ها زنان خواهند بود». این روایت در کتاب شریف بحار الانوار، جلد پنجاه و دو از امام باقر (ع) نقل شده است.
وی خاطرنشان کرد: نکته دیگری که حضرت امام باقر (ع) درباره زنان و دختران بر آن تاکید داشتند، این است که شیوه و روش زندگی آنان باید مشابه زندگی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) باشد، البته با توجه به شرایط و اقتضائات جامعه. به عبارت دیگر، زنان باید به وظایف خود عمل کنند، فضای محبت را در خانواده ایجاد نمایند و نسبت به مردان خانواده خود، اعم از پدر، برادر، همسر و فرزندان، محبتی مضاعف ابراز دارند تا زندگی به آرامش حقیقی دست یابد.
اصغریان افزود: امام باقر (ع) در حدیث دیگری می‌فرمایند: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی جَعَلَ لِلْمَرْأَةِ صَبْرَ عَشَرَةِ رِجَالٍ؛ یعنی خداوند متعال در وجود زن بردباری ده مرد را قرار داده است و هنگامی که زن باردار شود، نیروی بردباری ده مرد دیگر نیز بر او افزوده خواهد شد.
پژوهشگر حوزه زن و بین‌الملل تاکید کرد: روایات متعددی از حضرت امام باقر (ع) درباره زنان نقل شده است و امید می‌رود همه ما پیروان شایسته‌ای برای این عالم بزرگ اهل بیت (ع) باشیم.
بشارت بزرگ امام باقر علیه السلام به جوانان؛ کسب فضیلت‌های بزرگ با کارهای کوچک
حجت‌الاسلام عبدالحمید صادقی، پژوهشگر حوزه حجاب و خانواده در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به حدیثی نورانی از امام محمد باقر (ع) و آیه‌ای از قرآن کریم، بر اهمیت بی‌مانند جهاد با نفس در میان تمام فضیلت‌ها و نقش آن در حفظ عفاف و حیا تأکید کرد.
پژوهشگر حوزه حجاب و خانواده، در تبیین اهمیت جهاد با نفس گفت: امام محمد باقر علیه‌السلام در حدیث ویژه‌ای می‌فرمایند: «لا فَضیلَةَ کالجِهادِ، ولا جِهادَ کمُجاهَدَةِ اَلهَوی.» هیچ فضیلتی همچون جهاد نیست و هیچ جهادی همچون مبارزه با هوای نفس نیست.»
وی افزود: در بین واجباتی که برای انسان‌ها مقرر شده مثل فروع دین همچون نماز، روزه، خمس، زکات، حج، یک واجب به نام جهاد هم قرار دارد که البته این جهاد وجوه گوناگون دارد مثل جهاد اصغر (نبرد با دشمنان)، جهاد کبیر (تبیین و روشنگری)، جهاد اکبر (مبارزه با نفس) و امام باقر (ع) نیز این جهاد را بزرگترین فضیلت می‌دانند.
صادقی بیان کرد: این حدیث، یک بشارت بزرگ برای کسانی است که فرصت عبادات بزرگ مانند شب‌زنده‌داری و نماز شب، زیارت‌های مستحبی یا انجام صدقه‌های کلان را ندارند. اما اگر موفق شوند گناهانی را که با میل‌شان سازگار است ولی خداوند نهی فرموده بویژه در موضوع عفاف و حجاب، حیا و خویشتنداری ترک کنند، صاحب بزرگترین فضیلت شدند.
پژوهشگر حوزه حجاب و خانواده ادامه داد: مثلاً اگر کسی نگاهش را از نامحرم کنترل کند که البته کاری دشوار و نیازمند استمرار و تمرین است تا این کنترل به عادت تبدیل شود، یا اگر زبانش را کنترل کند و با نامحرم شوخی و گفت‌وگوی بی‌مورد نداشته باشد، خصوصاً در محل کار یا زندگی یا چنانچه خانمی از به‌کارگیری عطر خوش مقابل نامحرم خودداری کند گرچه به آن تمایل دارد و دیگران نیز این رفتار را می‌پسندند این خویشتنداری ثواب جهاد با نفس را دارد. یا کسی که می‌تواند حجاب خود را کم کند یا با آرایش و تیپ خاص در جمع ظاهر شود اما خودداری می‌کند، در حقیقت در حال مبارزه با نفس و کسب بزرگترین فضیلت است.
وی افزود: قرآن کریم در آیه ۲۴ سوره مبارکه توبه، جهاد را کنار محبت به خدا و پیامبر قرار می‌دهد، این امر نشانه عظمت این فریضه است و در این آیه هشدار می‌دهد که هر چیزی که از این سه عنصر بیشتر مورد محبت باشد، فرد را در معرض عذاب الهی قرار می‌دهد.
صادقی ضمن قرائت متن آیه اظهار کرد: قُلْ إِنْ کَانَ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ وَإِخْوَانُکُمْ وَأَزْوَاجُکُمْ وَعَشِیرَتُکُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسَادَهَا وَمَسَاکِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّیٰ یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ (بگو: اگر پدرانتان و فرزندانتان و برادرانتان و همسرانتان و خویشانتان و اموالی که فراهم آورده‌اید و تجارتی که از بی‌رونقی آن می‌ترسید و خانه‌هایی که به آن دل بسته‌اید، نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد در راهش محبوب‌ترند، پس منتظر باشید تا خدا فرمان عذابش را صادر کند؛ و خدا گروه فاسقان را هدایت نمی‌کند.)
این پژوهشگر با اشاره به هشت دلبستگی دنیوی مذکور در آیه گفت: خداوند متعال اخطار می‌دهد که محبت انسان نسبت به عزیزان و دارایی‌ها نباید از محبت به خدا، پیامبر و جهاد بالاتر باشد، در غیر این صورت باید منتظر عواقب آن بود.
صادقی با توصیه به عمل به این تعالیم گفت: توجه ویژه به جهاد با نفس و تمرین آن در سبک زندگی امروز، خصوصاً در مباحث عفاف، حجاب، کنترل زبان و رفتار در محیط کار و خانواده، برکات فراوانی به همراه دارد و سلامت فردی و اجتماعی را تضمین می‌کند.
«کلاب ممطوره» اصطلاح منسوب به اصحاب، نه امام باقر (ع)
اسفندریاری، کارشناس ارشد تاریخ اسلام و مدیر بنیاد بین‌المللی امامت، در پاسخ به پرسشی درباره عبارت «کلاب ممطوره» و صحت این اصطلاح توضیح داد که این تعبیر از امام باقر (ع) نیست، بلکه مربوط به اصحاب امام درباره گروه واقفیه است؛ وی همچنین رویکرد اهل بیت (ع) در برخورد با انحرافات را مبتنی بر منطق و اقناع خواند. عبارت «کلاب ممطوره» که به‌معنای «سگ‌های باران‌خورده» است، در متون تاریخی شیعه به گروهی به نام «واقفیه» نسبت داده شده است. واقفیه، کسانی بودند که پس از شهادت امام کاظم (ع) بر امامت ایشان توقف کردند و امامت امام رضا (ع) را نپذیرفتند. این اصطلاح، ناظر به سرگردانی، لجاجت و نپذیرفتن حقیقت با وجود وضوح آن است.
کارشناس ارشد تاریخ اسلام و مدیر بنیاد بین‌المللی امامت تصریح کرد: این تعبیر نه از سوی خود امامان (ع)، بلکه در سخنان اصحاب ایشان با واقفیه به کار رفته و بعدها نیز برای نقد و سرزنش این گروه رایج شده است. در کتاب‌هایی مثل «فرق الشیعه» نوبختی آمده است: اصحاب امامان، مانند یونس بن عبدالرحمن و علی بن اسماعیل، هنگام مناظره با واقفیه که به رغم شنیدن دلایل روشن حاضر به پذیرش حق نشدند، آنان را با عبارت «کلاب ممطوره» (سگ‌های خیس و حیران و سرگردان) توصیف کرده‌اند. این تعبیر، با هدف نقد سرسختی این گروه و اتمام حجت با آنان به کار رفته است.
به گفته وی، در برخی روایات از امامان بعدی چون امام رضا (ع) و امام حسن عسکری (ع)، واژه «ممطوره» درباره واقفیه آمده و بیان شده که این افراد به سبب لجاجت‌شان، در شک و تردید مانده و بدون ایمان خواهند مرد.
اسفندیاری تاکید کرد: اصطلاح «کلاب ممطوره» در روایات امام باقر (ع) نیست و نسبت دادن آن به امام محمد باقر کاملاً اشتباه است، بلکه یک لقب تاریخی برای واقفیه است؛ این واژه توسط اصحاب ائمه و بعدها شیعیان به کار رفته، نه خود امامان؛ در منابع شیعه، ائمه گاه با همین تعبیرِ رایج جامعه، حال آنان را توضیح داده‌اند.
کارشناس ارشد تاریخ اسلام و مدیر بنیاد بین‌المللی امامت درباره وجود تعبیرات مشابه در کلمات امام باقر (ع) و سایر ائمه (ع) گفت: هیچ نمونه‌ای از استفاده چنین تعابیر یا خطاب‌های تند از سوی ائمه، خصوصاً امام باقر (ع)، خطاب به فرق منحرف در منابع مشاهده نشده است؛ فقط واژه «ممطوره» درباره واقفیه در دو سخن از اصحاب امام آمده است.
وی افزود: رویکرد اصلی اهل بیت (ع) در مواجهه با فرقه‌های ضاله و افراد منحرف، همواره علمی، اقناعی و توأم با حلم و منطق بوده است. ایشان ابتدا سعی می‌کردند با تبیین و استدلال، مخالفان را هدایت کنند و تنها در جایی که لجاجت مخالفان به گمراهی دیگران می‌انجامید، هشدار و برخورد قاطع را در پیش می‌گرفتند.
اسفندریاری تاکید کرد: توصیه و هشدار نسبت به همنشینی یا تعامل با اهل بدعت و منحرفان، بسته به میزان تأثیرگذاری آنان بوده و هدف نهایی، صیانت و هدایت شیعیان بوده است.
کارشناس ارشد تاریخ اسلام و مدیر بنیاد بین‌المللی امامت با اشاره به آموزه‌های اهل بیت (ع) و بیانات رهبر انقلاب خاطرنشان کرد: امروز مهم‌ترین و اصیل‌ترین راه مقابله با انحرافات اعتقادی، جهاد تبیین و اقناع است. روش حذف و قهر با همه، هم غلط است و هم بر خلاف سیره اهل بیت و منویات رهبری. فقط با عوامل اصلی و سازمان‌یافته انحراف باید قاطع و بازدارنده برخورد کرد. بنابراین شایسته است نه همچون برخی افراد ساده‌دل و خوش‌باور، تنها به کار فرهنگی بسنده کنیم و از اقدامات قاطعانه و لازم در مواقع ضروری چشم‌پوشی نمائیم، و نه مانند برخی ظاهربینان بی‌بصیرت، با تندی و خشونت برخورد کنیم و از روش‌های منطقی و اقناعی غافل بمانیم. بلکه باید با نگاه متعادل و همراه با بصیرت، متناسب با شرایط، هم جنبه فرهنگی و هم جنبه قاطعانه را در نظر بگیریم.