خبرگزاری مهر، گروه استانها – فرهاد پروین*: آسیبهای اجتماعی پدیدههایی هستند که میتوانند به شدت بر سلامت روانی، اجتماعی و اقتصادی جامعه تأثیر بگذارند. از اعتیاد و فقر گرفته تا جرایم و تبعیضهای اجتماعی، این مشکلات نه تنها کیفیت زندگی فردی را تحت تأثیر قرار میدهند بلکه میتوانند بر کل ساختار جامعه تأثیرگذار باشند.
مقابله با این آسیبها نیازمند رویکردی همهجانبه و همزمان از سوی دولت، سازمانهای اجتماعی، خانوادهها و خود افراد است. در این میان، آگاهی و آموزش به عنوان اولین و مهمترین گام در پیشگیری از وقوع آسیبهای اجتماعی شناخته میشود.
اساس پیشگیری از آسیبهای اجتماعی آگاهی عمومی از خطرات و تبعات آسیبهای اجتماعی یکی از ابزارهای مهم در کاهش و پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی است. آموزش مردم در خصوص مسائل مختلف اجتماعی مانند اعتیاد، خشونت خانگی، فقر، تبعیضهای نژادی، و حقوق شهروندی میتواند به جلوگیری از وقوع این آسیبها کمک کند.
این آموزشها باید از سطوح مختلف جامعه آغاز شوند؛ از مدارس و دانشگاهها گرفته تا رسانهها و خانوادهها. یکی از چالشهای بزرگ در زمینه آسیبهای اجتماعی این است که بسیاری از افراد، به خصوص در مناطق کمبرخوردار، از پیامدهای چنین آسیبهایی بیاطلاع هستند و به همین دلیل به راحتی در معرض خطر قرار میگیرند.
بنابراین، گسترش برنامههای آموزشی برای ارتقای آگاهی عمومی در زمینه آسیبهای اجتماعی میتواند به تغییر نگرشهای غلط و افزایش پیشگیری از بروز مشکلات اجتماعی کمک کند. در کنار آگاهیهای عمومی و آموزشی، نقش تعالیم دینی و مذهبی در جلوگیری از وقوع آسیبهای اجتماعی به عنوان ابزاری قدرتمند بسیار حائز اهمیت است.
در بسیاری از جوامع، مذهب به عنوان یک عامل فرهنگی و اجتماعی قدرتمند میتواند مردم را به سمت رفتارهای اخلاقی و اصولی هدایت کند که به کاهش بروز آسیبها در سطح جامعه منجر میشود. تعالیم اسلامی، به عنوان یکی از منابع بزرگ معنوی و اخلاقی در ایران و کشورهای اسلامی، همواره به اصولی چون احترام به حقوق دیگران، رفتارهای متعادل، و پرهیز از اعمال ضد اجتماعی تأکید داشته است.
مثلاً در قرآن و حدیثهای دینی، انسانها به رعایت عدل، انصاف، محبت و همکاری اجتماعی فراخوانده شدهاند. این آموزهها میتوانند نقش بسزایی در تقویت نهادهای اجتماعی و کاهش آسیبهایی مانند فقر، اعتیاد، فساد اخلاقی، و بیعدالتی ایفا کنند. در واقع، دین و مذهب نه تنها به معنویت و تقویت رابطه انسان با خدا میپردازد، بلکه تأثیر زیادی بر رفتارهای فردی و اجتماعی افراد دارد.
در آموزههای اسلامی، بر اهمیت برقراری روابط سالم و احترام به دیگران، ایجاد محیطهای امن و حمایتی، و مقابله با هرگونه فساد و ظلم تأکید شده است. این تعالیم میتوانند به عنوان یک ابزار پیشگیرانه در برابر بسیاری از آسیبهای اجتماعی مانند طلاق، خشونت خانگی، بیکاری، و اعتیاد عمل کنند.
نهادهای دینی و مذهبی میتوانند در زمینه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی نقش بسیار مؤثری ایفا کنند. مساجد، کلیساها، معابد و سایر مراکز دینی میتوانند به عنوان مراکز آگاهیدهی و اطلاعرسانی در زمینه آسیبهای اجتماعی عمل کنند.
این نهادها میتوانند با برگزاری سخنرانیها، کلاسهای آموزشی، جلسات مشاوره و پخش مواد آموزشی در مورد خطرات و پیامدهای اجتماعی خاص، جامعه را آگاه کرده و به پیشگیری از این مشکلات کمک کنند.
این روشها میتواند به تأسیس یک فرهنگ پیشگیرانه در میان افراد جامعه منجر شود که به طور طبیعی به کاهش آسیبهای اجتماعی کمک خواهد کرد. در نتیجه مقابله با آسیبهای اجتماعی نیازمند گامهای مؤثری در زمینه آگاهی و آموزش است. تعالیم دینی و مذهبی، به عنوان یک منبع غنی از اصول اخلاقی و انسانی، میتوانند به پیشگیری از این آسیبها کمک کنند.
بنابراین، برای کاهش مشکلات اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی در جامعه، لازم است که آگاهیبخشی به مردم با استفاده از ابزارهای مختلف آموزشی، رسانهای و دینی در دستور کار قرار گیرد. در این راه، همکاری و مشارکت فعال نهادهای دینی، سازمانهای اجتماعی و دولت میتواند تأثیرات چشمگیری در کاهش آسیبهای اجتماعی و ارتقای سطح رفاه اجتماعی و جامعهای سالمتر داشته باشد.
*خبرنگار و فعال اجتماعی