خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – مرجان سیف الدین: افزایش مصرف غذاهای فرآوری شده، آمار ابتلاء به بسیاری از بیماری‌ها از جمله آلزایمر را به سطحی نگران‌کننده رسانده است.
دلایل این روند اغلب به سبک تغذیه ناسالم، فقر سبزیجات، چربی اشباع، شکر زیاد و کمبود آنتی‌اکسیدان و ویتامین‌ها برمی‌گردد که همگی نقش کلیدی در سلامت مغز دارند و بنا بر اظهارات متخصصان مربوطه اگر روند تغذیه فعلی ادامه یابد، افزایش بلند مدت آن قطعی است.
به گفته انجمن آلزایمر ایران، هر پنج دقیقه یک ایرانی به این بیماری مبتلا می‌شود و هشدار داده شده که ایران با جمعیت بالای سالمندی در آستانه بحران آلزایمر قرار می‌گیرد.
تغذیه سالم، مغز سالم
عباس یوسفی نژاد، فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی با تاکید بر رابطه تغذیه سالم و سلامتی مغز گفت: رژیم غذایی سالم، شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، ماهی و روغن زیتون است، می‌تواند به تقویت سلامت مغز کمک کند.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر از افزایش بیماری آلزایمر در سال‌های اخیر ابراز نگرانی کرد و تاکید داشت: مغز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اعضای بدن و مرکز کنترل سایر اعضا، نیاز به دریافت مواد غذایی سالم دارد تا عملکرد خود را به درستی حفظ کند.
یوسفی نژاد با اشاره به هزینه‌های بالای برخی از خوراکی‌های سالم برای مغز از جمله آجیل، ما هی سالمون، میوه آواکادو و روغن زیتون ادامه داد: تخم مرغ، چغندر، زردچوبه و سبزیجات از جمله سبزیجات برگ پهن مانند کاهو، کلم، گل کلم و برو کلی در عین ارزان‌ترین، مفید تر بن غذا برای مغز است.
این فوق تخصص تغذیه و رژیم درمانی، تغذیه را بر روند کنترل و پیشرفت آلزایمر را مثبت عنوان کرد و افزود: در صورتی که فردی مبتلا به آلزایمر یا زوال عقل است، تغذیه سالم می‌تواند روند بیماری را کندتر کند.
غذای ناسالم و آلزایمر زودرس در کمین جوانان
فرنگیس اسلامی، دیگر کارشناس تغذیه و رژیم درمانی، از رشد بی‌سابقه مصرف غذاهای پرخطر چون گوشت‌های فرآوری‌شده یا نوشیدنی‌های شیرین و کربوهیدرات‌های تصحیح‌شده انتقاد کرد و به خبرنگار مهر گفت: مصرف این موارد نه‌تنها شانس مبتلا شدن به آلزایمر را در سالمندان بیشتر می‌کند، بلکه نسل جوان‌تر را نیز در معرض خطری بزرگ‌تر و آلزایمر زودرس با شرایط بدتر قرار داده است.
وی افزایش قند خون و مقاومت مغز نسبت به انسولین و آسیب عصبی را از آثار بلندمدت این خوراکی‌ها برشمرده است.
اسلامی از شکر و شیرینی‌های غیرطبیعی، نوشیدنی‌های شیرین گوشت‌های فرآوری‌شده (ناگت، سوسیس و کالباس)، به عنوان غذاهای ناسالم برای بروز این بیماری نام برد و ادامه داد: نوشیدنی‌های الکلی، غذاهای سرخ‌شده و کربوهیدرات‌های فرآوری‌شده مانند آرد سفید نیز به‌مرور زمان عملکرد مغز را مختل می‌کند.
این کارشناس تغذیه اضافه کرد: نوشابه‌های گازدار، غذاهای سرخ‌شده و گوشت‌های فرآوری‌شده که در بین خانواده‌ها و جوانان بسیار پر مصرف شده است جز و مواد خوراکی خطرناک برای مغز هستند که می‌توانند موجب کندی حافظه و بیماری آلزایمر شوند.
اسلامی اضافه کرد: مصرف زیاد این مواد می‌تواند قند خون را افزایش دهد و مقاومت مغز در برابر تولید انسولین را کاهش دهد. این امر باعث آسیب به نورون‌ها و اختلال در حافظه می‌شود.
فراموشی نام‌ها و مکان‌های آشنا
حسن دهکردی متخصص مغز و و اعصاب در تعریف بیماری آلزایمر به خبرنگار مهر گفت: آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل و یک بیماری پیش رونده عصبی است که با تخریب سلول‌های مغز موجب اختلال در حافظه، تفکر و رفتار می‌شود و زندگی فرد مبتلا و اطرافیان او را به طور چشمگیری تحت شعاع قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: این بیماری پس از ۶۵ سالگی بروز می‌کند، اما ممکن است در سنین پایین‌تر نیز آغاز شود که علائم آن از فراموشی‌های خفیف شروع شده و به تدریج به ناتوانی در انجام امور روزمره می‌انجامد.
دهکردی گفت: علائم بیماری آلزایمر می‌تواند در مراحل مختلف، از ابتدایی تا پیشرفته، متفاوت باشد.
وی توضیح داد: در مراحل ابتدایی، فرد مبتلا ممکن است فراموشی‌های جزئی مانند گم کردن اشیا یا فراموش کردن نام دوستان را تجربه کند و در مراحل پیشرفته‌تر، فراموشی شدیدتر شده و فرد حتی ممکن است اعضای خانواده خود را به خاطر نیاورد.
حسن دهکردی متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است در صحبت کردن یا فهمیدن دیگران دچار چالش شوند. گاهی ممکن است کلمات ساده را فراموش کنند یا جملات نامرتبط بسازند.
وی افزود: این بیماری می‌تواند توانایی فرد را در تصمیم‌گیری های روزمره دچار مشکل کند و ممکن است دچار سردرگمی شوند یا نتوانند مسائل ساده خود را حل کنند.
متخصص مغز و اعصاب تغییرات رفتاری و خلقی را از دیگر علائم این بیماری نام برد و گفت: افراد مبتلا تغییرات چشمگیری در خلق‌وخو و رفتار خود نشان می‌دهند و بی‌حوصلگی، اضطراب یا افسردگی از جمله مشکلات رایج در این دسته از بیماران هستند.
وی آخرین و مشخص‌ترین از علائم شایع این بیماری را گم شدن افراد مبتلا به آلزایمر عنوان کرد و افزود: این گم شدن‌ها در مکان‌هایی است که فرد از قبل به آن محیط، مانند منزل یا محل کار آشنا بوده است.
دهکردی ادامه داد: اما گاهی نشانه‌های آن در سنین پایین‌تر مانند فراموشی جزئی، سردرگمی، ناتوانی در انجام امور روزمره، دگرگونی‌های خلق‌وخو و حتی گم‌شدن در مکان‌های آشنا ظاهر می‌شود.
وی عوامل ژنتیکی، آلودگی هوا، محیطی و سبک زندگی ناسالم همچون فشار خون بالا، چاقی، دیابت و کم‌تحرکی را از دیگر عوامل زمینه‌ساز برای مبتلا شدن به آلزایمر نام برد.
وی با تاکید ادامه داد: مطالعات نشان می‌دهد حتی با وجود عوامل ژنتیکی، داشتن رژیم غذایی سالم و فعالیت مناسب بدنی می‌تواند خطر مبتلا شدن به آلزایمر را کاهش دهد.
به گفته این متخصص اگرچه پیشگیری قطعی با توجه به ناشناخته‌بودن برخی عوامل میسر نیست، اما فعالیت جسمانی و ذهنی منظم، تغذیه سالم، تعامل اجتماعی و مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند کیفیت زندگی این بیماران را افزایش دهد.
مغز تنهاست، حمایت می‌خواهد
این بیماری تنها یک اختلال فردی نیست، خانواده بیماران با فشارهای روانی و عاطفی شدیدی مواجه می‌شوند. آموزش برخورد صحیح با رفتارهای خاص بیماران و حمایت اجتماعی و تخصصی، نیاز امروز جامعه ایران است.
بنفشه سعیدی، کارشناس روانشناسی روان درمانگر، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: علائم رفتاری و روانشناختی مانند توهم، افسردگی، پرخاشگری و انزوا، نه‌تنها بیمار، که کل خانواده را درگیر بحران می‌کند و مراقبان باید شیوه صحیح مواجهه را فراگیرند.
وی گفت: بیماران مبتلا به آلزایمر و خانواده‌های آنان با فشارهای شدید روانی و عاطفی روبه‌رو هستند و آموزش مراقبان، حمایت اجتماعی و توجه به احساسات بیمار می‌تواند کیفیت زندگی آنان را بهبود بخشد.
وی اظهار کرد: تشخیص بیماری آلزایمر برای خانواده‌ها شوک‌آور است و مراحل بیماری از خفیف تا شدید، مشکلات متعددی برای بیمار و اطرافیان ایجاد می‌کند.
سعیدی افزود: در مراحل ابتدایی ممکن است فرد بتواند فعالیت‌های روزمره و اجتماعی خود را انجام دهد اما با ورود بیماری به مرحله میانی، مشکلاتی مانند پرخاشگری، توهم، بی‌قراری و افسردگی شدت می‌گیرد و فشار روانی زیادی به خانواده وارد می‌شود.
این روان درمانگر تاکید کرد: مراقبان باید آموزش ببینند تا بدانند در برابر نافرمانی، لجبازی یا امتناع بیمار از مصرف دارو چه واکنشی داشته باشند، زیرا برخورد نادرست می‌تواند به پرخاشگری و تنش بیشتر منجر شود.
وی با تاکید بر اینکه هیچ خانواده‌ای نباید در مسیر دشوار مراقبت از بیمار آلزایمری تنها بماند و آگاهی رسانی عمومی برای حمایت از آنان ضروری است گفت: حافظه در مراحل ابتدایی آلزایمر برای بیمار و اطرافیان نگران‌کننده است اما در ادامه بیماری، آنچه مراقبت از بیمار را دشوار می‌کند، علائم رفتاری و روانشناختی است.
وی افزود: افسردگی، انزوا، بی‌تفاوتی نسبت به محیط، بی‌قراری، توهم، هذیان و پرخاشگری از جمله نشانه‌هایی است که در بسیاری از بیماران مشاهده می‌شود و گاهی خانواده‌ها را ناچار به استفاده از پرستار و مراقب حرفه‌ای می‌کند.
این روانشناس روان درمانگر تصریح کرد: برخی بیماران دچار توهمات شنیداری یا دیداری می‌شوند و حتی نزدیکان فوت شده خود را می‌بینند یا به اطرافیان اتهاماتی مانند دزدی و خیانت می‌زنند که این موضوع می‌تواند باعث پرخاشگری و تنش شدید در خانواده شود.
در صورت رعایت نکردن شاید نفر بعدی ما باشیم
درمان قطعی برای آلزایمر وجود ندارد اما با مدیریت درست، آموزش خانواده، مراقبت‌های غیر دارویی و در صورت نیاز دارو درمانی می‌توان بخشی از علائم رفتاری و روانشناختی را کنترل و روند بیماری را برای بیماران و خانواده‌ها قابل تحمل کرد در غیر این صورت ممکن است فرد بعدی یا مراقب بیمار آلزایمری ما باشیم.
گفته می‌شود که بیش از ۵۵ میلیون نفر در جهان با بیماری آلزایمر درگیر هستند و بر اساس شواهد تا سال ۲۰۳۰ آمار مبتلایان به این بیماری به بیش از ۱۳۷ میلیون نفر خواهد رسید. این در حالی است که هزینه نگهداری از این بیماران نیز کم نیست.
بر اساس گزارش‌های انجمن جهانی آلزایمر، هر سه ثانیه یک نفر در جهان به زوال عقل مبتلا می‌شود و این بیماری هفتمین علت مرگ در جهان است. هرچند آلزایمر درمان ندارند، اما می‌توان کیفیت زندگی بیمار را تا حد زیادی بهبود داد و این نیازمند آموزش به اطرافیان بیمار است.