.jpeg)
به گزارش وبدا، گزارش پیش‌رو، روایتی است از عملکرد معاونت‌های فرهنگی و دانشجویی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی کشور در دل بحران؛ روایتی از دانشگاه به مثابه سنگر امید.
اولین اقدام؛ خوابگاه‌های دانشجویی
در آغاز حملات و به محض بروز شرایط جنگی، خوابگاه‌های دانشجویی به یکی از حساس‌ترین کانون‌های نگرانی و اقدام فوری دانشگاه‌های علوم پزشکی تبدیل شد. معاونت‌های فرهنگی و دانشجویی در سراسر کشور با اولویت‌بخشی به امنیت، سلامت و آرامش دانشجویان ساکن در خوابگاه‌ها، مجموعه‌ای از اقدامات فوری و حمایتی را انجام دادند.
در دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهیدبهشتی، اردبیل، تبریز، فسا، سمنان، علوم توانبخشی، جیرفت، قزوین، لارستان، لرستان، یاسوج، سیرجان، شاهرود، مازندران، یزد و زنجان اقدامات متنوعی برای حفظ امنیت و رفاه دانشجویان انجام شد؛ اسکان اضطراری دانشجویان بین الملل در مکان‌های ایمن، تخلیه خوابگاه‌های دانشجویی و کمک به انتقال دانشجویان به شهرهایشان، انتقال دانشجویان بین الملل آسیب دیده و زخمی در طی حادثه در نزدیکی یکی از خوابگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران به مکان‌های امن تا تعمیر و رسیدگی به یکی از خوابگاه‌های آسیب دیده دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، از تعمیر و ضدعفونی سراهای دانشجویی تا تهیه غذا و توزیع رایگان در خوابگاه برای دانشجویان داوطلب خدمت در مراکز درمانی. برگزاری جلسه با شورای صنفی برای تعیین تکلیف دانشجویان از نمونه‌های موفق برنامه‌ریزی و تصمیم گیری با حضور دانشجویان بود در دانشگاه علوم پزشکی جهرم انجام شد.
در این میان بازدیدهای شبانه‌روزی خوابگاه‌های دانشجویی از سوی مسئولان دانشگاه‌ها و حضور مدیران و مسئولان دانشگاه در جمع دانشجویانی که در خوابگاه مانده بودند، از جمله مهمترین اقدامات معاونت‌های فرهنگی و دانشجویی در دانشگاه‌های علوم پزشکی در حوزه خوابگاه‌های دانشجویی بود که به گفته خود دانشجویان باعث قوت قلب و آرامش آنها شده بود.
همزمانی امتحانات با آغاز جنگ؛ دغدغه اصلی دانشجویان
همزمانی آغاز جنگ با ایام امتحانات، آموزش را به یکی از نخستین دغدغه‌های دانشجویان و مسئولان دانشگاه‌ها تبدیل کرد. در همین راستا، دانشگاه‌های علوم پزشکی با تصمیم‌گیری‌های سریع و اطلاع‌رسانی فوری، تلاش کردند از فشار مضاعف بر دانشجویان بکاهند و آرامش نسبی را در فضای آموزشی برقرار سازند.
در همه دانشگاه‌های علوم پزشکی از جمله اردبیل، فسا، علوم توانبخشی، شاهرود، یزد، جیرفت، جهرم، گراش، بم، تبریز، سمنان، مازندران، لارستان، لرستان، سیرجان و زنجان، برنامه‌ریزی برای تعویق امتحانات، لغو کلاس‌ها و اطلاع‌رسانی سریع انجام شد. در این زمینه مفداها نقش کلیدی در اطلاع‌رسانی لحظه‌ای تغییرات آموزشی ایفا کردند.
اطلاع رسانی سریع و به موقع به دانشجویان در خصوص آزمون‌ها نقش موثری در ایجاد فضای آرام در حوزه آموزشی دانشجویان داشت.
روان آرام در روزهای ناآرام
با آغاز جنگ و بروز فشارهای روانی بر دانشجویان، رسیدگی به سلامت روان آنان به یکی از محورهای اصلی مداخلات معاونت‌های فرهنگی و دانشجویی دانشگاه‌های علوم پزشکی تبدیل شد. اقدامات متنوع و گسترده‌ای در حوزه مشاوره، آموزش و حمایت روانی برای کاهش اضطراب و تقویت تاب‌آوری دانشجویان در دستور کار مراکز مشاوره و سلامت روان دانشگاه‌ها قرار گرفت.
در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی با شروع جنگ، روانشناسان به صورت مستمر در خوابگاه‌ها و دانشکده‌ها حضور یافتند. تولید محتوا در زمینه مدیریت بحران، استرس، تاب‌آوری، خودمراقبتی و همدلی در همین راستان با همکاری مفدای دانشگاه‌ها و مراکز مشاوره و سلامت روان انجام شد.
آموزش مدیریت بحران به مسئولین خوابگاه‌ها از اولین اقدامات دانشگاه علوم پزشکی قزوین برای مدیریت شرایط روانی دانشجویان خوابگاهی بود. در دانشگاه علوم پزشکی زنجان سخنرانی‌های تخصصی، جلسه وبیناری ملی با حضور مدیران و هم‌اندیشی داخلی با هدف حمایت از دانشجویان آسیب‌پذیر برگزار شذ. دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز با تشکیل هسته مرکزی مشاوره، برگزاری جلسات روزانه، تولید محتواهای روانی-اجتماعی و حضور روانشناسان در خوابگاه‌ها، یکی از فعال‌ترین دانشگاه‌ها در این حوزه بود. دانشگاه علوم پزشکی یزد نیز با کارگاه «روان آرام در روزهای ناآرام» در آموزش تن‌آرامی و مقابله با اضطراب نقش مؤثری ایفا کرد.
دانشگاه‌های علوم پزشکی فسا، تربت جام، سیرجان، شاهرود، تبریز، سمنان، جهرم، لرستان، یاسوج و علوم توانبخشی نیز با راه‌اندازی هات‌لاین، تولید محتواهای روانشناختی در قالب پادکست و اینفوگرافی، ارائه مستمر آموزش‌های روانشناسی و حضور میدانی مشاوران در خوابگاه‌ها، پشتیبان وضعیت روحی و روانی دانشجویان بودند.
از لجستیک تا پدافند غیرعامل
در حوزه آمادگی و پشتیبانی لجستیکی، دانشگاه‌های علوم پزشکی با برنامه‌ریزی پیشگیرانه و مدیریت بحران، تلاش کردند شرایطی پایدار و ایمن برای دانشجویان و مراکز دانشگاهی فراهم کنند.
علوم توانبخشی با ایجاد نقاهتگاه، ذخیره غذا، دارو، سوخت و آماده‌سازی تخت‌های بحران، الگوی خوبی ارائه کرد. فسا، لرستان، جیرفت، مازندران و شاهرود هم در ذخیره‌سازی، ایمن‌سازی، کنترل انرژی و پشتیبانی درمانی فعال بودند. در زنجان، جلسات منظم برای بررسی خدمات خوابگاهی، حضور مستمر مشاوران، انتقال دانشجویان به سراهای ایمن، سمپاشی، ذخیره غذا و کنترل ایمنی انجام شد. تشکیل ستاد بحران در دانشکده‌های علوم پزشکی خوی و لارستان و برگزاری جلسه ستاد دانشجویی مدیریت بحران در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج نیز از اقدامات قابل توجه در این زمینه بوده است.
فعالیت فرهنگی راهی برای تاب‌آوری و انسجام
در شرایط بحرانی، فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی می‌توانند نقش مؤثری در تقویت تاب‌آوری، آرامش روانی، همبستگی جمعی و حفظ امید ایفا کنند. دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی خود، تلاش کردند تا فضایی معنوی و همدلانه برای دانشجویان فراهم کنند تا بتوانند در شرایط دشوار، آرامش و انسجام بیشتری ایجاد کنند.
در دانشگاه علوم پزشکی زنجان برپایی موکب بسیج دانشجویی در مسیر پیاده‌روی غدیر برپا شد، همچنین برگزاری کلاس‌های فوق‌برنامه در خوابگاه‌ها و همکاری با نهادهای جهادی مانند بسیج و بنیاد برکت برای ارائه خدمات اجتماعی و فرهنگی از دیگر اقدامات این دانشگاه بود؛ انتشار فراخوان ثبت‌نام داوطلبان امدادی از دیگر اقدامات این دوره محسوب می‌شود.
دانشگاه‌های علوم پزشکی شاهرود، یزد، سیرجان، جیرفت، فسا، بم، خوی، جهرم، گراش، لرستان، یاسوج، سمنان و مازندران نیز با اجرای برنامه‌های دینی، معنوی، ادعیه‌خوانی، انتشار بیانیه‌های دانشجویی، برپایی سخنرانی و تجمع‌های اعتراضی و اجرای پویش‌های ملی فضای فرهنگی دانشگاه را زنده نگه داشتند. پیوستن دانشگاه‌ها به پویش های “سلامت یاران وطن” و “تا پای جان برای ایران” که از سوی معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت تدوین و اجرا شده بود، از دیگر اقدامات دانشگاه‌های علوم پزشکی بود.
در روزهایی که کشور با بحران جنگ مواجه شد، نقش رسانه به ویژه رسانه‌های دانشگاهی بیش از هر زمان دیگری برجسته شد. هر برنامه، تصمیم، خدمت یا اقدام حمایتی اگر رسانه‌ای نشود، نمی‌تواند اثربخشی لازم را در میان دانشجویان داشته باشد. ارتباط موثر با دانشجویان، اطلاع رسانی شفاف، ایجاد آرامش و تقویت همدلی تنها در سایه حضور فعال رسانه محقق می‌شود. در این میان مفدا به عنوان رسانه تخصصی حوزه معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی، نقشی کلیدی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایفا کرد و بازوی ارتباطی دانشگاه با دانشجویان شد.
تیم‌های مفدا حتی در روزهای سخت و پرخطر جنگ نیز دست از کار نکشیدند و با تولید محتواهای رسانه‌ای در موضوعات مختلف روایتگر حضور دانشجویان، کادر درمان و دانشگاهیان در خط مقدم خدمت و ایستادگی بودند. این تلاش ها نقشی جدی در حفظ انسجام دانشگاهی و تقویت روحیه جمعی ایفا کرد.
مفداهای دانشگاه‌های آبادان، اراک، اردبیل، البرز، بم، تبریز، تربت جام، جهرم، جیرفت، خوی، رفسنجان، زنجان، سمنان، سیرجان، شاهرود، توانبخشی و سلامت اجتماعی، فسا، قزوین، کاشان، لرستان، لارستان، مازندران، نیشایور، همدان، یاسوج و یزد با تولید اخبار و گزارش‌ها، پادکست‌ها، کلیپ‌ها، عکس‌نوشت‌ها، بیانیه‌ها، گفت‌وگوها و گزارش‌های میدانی با موضوعات روانشناسی، بحران، مهارت‌های مقابله‌ای، همبستگی ملی، مقاومت، جنگ، پایداری و همدلی با تمام توان در تمام مدت جنگ پای کار دانشجویان و ایران ایستادند.
دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در دل بحران نشان دادند که فقط محل آموزش نیستند، بلکه پایگاه‌های پایداری روانی، اجتماعی، فرهنگی و ملی‌اند.
با آمادگی لجستیکی، رسانه‌ای، فرهنگی و روانی، این دانشگاه‌ها علاوه بر نقش آفرینی به عنوان کادر درمان و در خظ مقدم مراقبت از سلامت مردم، خط مقدم دفاع از آرامش جامعه دانشجویی را شکل دادند. دانشگاه در آن روزهای سخت نور امید، همدلی و مقاومت بود.