خبرگزاری مهر، گروه استان ها: در شرایطی که بحران کم‌آبی و خشکسالی در بخش‌های مختلف کشور فشارهای جدی بر کشاورزی و تأمین آب آشامیدنی وارد کرده است، استان گلستان با بهره‌گیری از ظرفیت‌های گسترده دریای خزر به یکی از قطب‌های مهم توسعه اقتصاد دریا تبدیل شده است.
پرورش میگو، ماهیان قفسی و خاویاری در این منطقه، نه تنها به افزایش تولید و ارزآوری کمک کرده بلکه فرصتی برای اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی پایدار فراهم آورده است.
گفت‌وگوی تفصیلی با اسماعیل جباری، مدیرکل شیلات استان گلستان، تصویری روشن از دستاوردها، چالش‌ها و برنامه‌های توسعه شیلاتی در این استان ارائه می‌دهد.
* با توجه به بحران منابع آبی کشور، چگونه پرورش آبزیان در استان گلستان اولویت قرار گرفت؟
مسأله کم‌آبی و خشکسالی باعث شد ما خیلی زودتر از ابلاغ سیاست‌های کلان، به سراغ آب‌های نامتعارف و شور برویم. دریای خزر برای ما یک موهبت طبیعی است. وقتی تأمین آب شیرین به‌سختی انجام می‌شود و اولویت آن هم با مصرف انسانی است، چرا نباید از منبعی مثل دریا برای تولید استفاده کنیم؟ با تأکیدات مقام معظم رهبری و برنامه‌ریزی‌های سه قوه، وظیفه ما سنگین‌تر شد و از همان زمان تمرکز خود را بر فعال‌سازی ظرفیت‌های دریایی گذاشتیم.
* چه اقداماتی در حوزه میگو انجام شده و چه نتایجی داشته است؟
در سال ۱۴۰۰ ما تنها ۵۰۰ تن تولید میگو داشتیم. امروز این عدد به چهار هزار و۵۰۰ تن رسیده است. سال گذشته هزار و ۸۰۰ هکتار زیر کشت میگو بود که امسال به دو هزار و ۱۵۰ هکتار رسید. این دستاوردها با کمک همه نهادها و حمایت بخش خصوصی به دست آمد. فاز دوم پروژه میگو که ۶ هزار هکتار را در بر می‌گیرد، در حال جذب سرمایه‌گذار است. این پروژه‌ها نه‌تنها اشتغال‌زا هستند، بلکه حداقل ۲۰ میلیون دلار ارزآوری سالانه برای استان دارند.
*در مسیر توسعه زیرساخت‌ها با چه مشکلاتی مواجه بودید؟
تأمین برق و آب و ایجاد جاده در مناطقی که زیرساخت نداشتند، از مهم‌ترین چالش‌ها بود. حتی مجبور شدیم از قرارگاه خاتم برای اجرای پروژه کمک بگیریم و این برای دولت تعهد مالی ایجاد کرد. اما کار را متوقف نکردیم، چون باور داشتیم ارزش دارد. امروز در همان مناطق دستگاه‌ها در حال کار هستند و از پیمانکاران بومی استفاده کردیم تا اشتغال محلی ایجاد شود.
*در خصوص پرورش ماهی در قفس چه برنامه‌هایی داشته‌اید؟
پرورش ماهی در قفس یکی از مهم‌ترین محورهای اقتصاد دریاست. تاکنون پنج هزار تن ظرفیت مجوز صادر شده و ۷۰ قفس در دریا مستقر شده‌اند. خبر خوب اینکه امسال برای نخستین بار، ماهی قزل‌آلا از استان گلستان به روسیه صادر شد. این یک اتفاق بی‌سابقه در کشور بود. جالب‌تر اینکه برنامه ریزی لازم برای اجرا و توسعه بحث گردشگری دریایی با اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است.
* وضعیت توسعه ماهیان خاویاری در استان چگونه است؟
یکی از برنامه‌های مهم ما پرورش ماهیان خاویاری است. در منطقه ترکمن، پرورش با ظرفیت هزار و ۵۰۰ تن گوشت و ۱۰۰ کیلو خاویار را شروع کردیم. بومیان منطقه از جمله یک خانم توانمند از گمیشان، هم در حوزه میگو، هم قفس و هم خاویار فعال است. سال گذشته برای نخستین بار خاویار پرورشی از گلستان صادر شد. ما این مسیر را با جدیت ادامه می‌دهیم و برنامه داریم ظرفیت تولید را چند برابر کنیم.
یکی از دغدغه‌های مردم حفظ ذخایر طبیعی دریاست. در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
بله، بازسازی ذخایر دریا برای ما بسیار مهم است. سال گذشته قرار بود ۶۰ میلیون بچه‌ماهی رهاسازی کنیم، اما با تلاش همکاران، این عدد به ۱۰۴ میلیون رسید. از گونه‌های مختلف ماهیان خاویاری و استخوانی در دریای خزر رهاسازی شد. یگان حفاظت ما هم به‌صورت جدی با صیادان غیرمجاز مقابله می‌کند. متأسفانه صید نابالغ و بی‌رویه باعث کاهش ذخایر شده و این فرهنگ باید اصلاح شود.
سهم گلستان در تولید آبزیان کشور چقدر است؟
در مجموع حدود ۳۰ هزار تن تولید داریم ۲۵ هزار تن پرورش ماهی گرمابی، سه هزار و ۷۰۰ تن میگو، هزار و ۲۰۰ تن ماهی در سرشاخه‌ها و حدود ۹۰۰ تن از صید دریا. امیدواریم با اجرای برنامه‌های در دست اقدام، در آینده نزدیک به پنج هزار تن تولید میگو و هزار تن تولید قفسی برسیم.
درباره مشارکت بومیان و آموزش صیادان چه اقداماتی انجام شده است؟
صیادان باید بدانند که با پرورش ماهی، آینده خودشان را تضمین می‌کنند. ما در حال آموزش و تجهیز صیادان به قفس‌های پرورشی هستیم. حتی به فکر راه‌اندازی مزارع خانگی با آب شور در مناطق محروم هستیم. چند طرح با شرکت‌های دانش‌بنیان شروع شده که از آب دریای خزر برای پرورش خانگی ماهی استفاده شود.
* و سخن پایانی؟
ما در استان گلستان توانستیم با کمک همه مسئولان و همراهی مردم، در اقتصاد دریا پیشتاز شویم. از همه سرمایه‌گذاران، متخصصان و بومیان دعوت می‌کنم که در این مسیر با ما همراه شوند. دریا برای ما یک فرصت است، نه تهدید. اگر درست برنامه‌ریزی کنیم، آینده روشن‌تری در انتظار استان گلستان خواهد بود.
تجربه موفق گلستان در استفاده بهینه از ظرفیت‌های دریای خزر، نمونه‌ای ارزشمند از مدیریت منابع طبیعی در شرایط سخت کم‌آبی است. دستاوردهای چشمگیر در پرورش میگو، توسعه ماهیان قفسی و خاویاری و حرکت به سمت صادرات، نشان‌دهنده عزم راسخ مسئولان و فعالان بخش شیلات است. با استمرار حمایت‌ها و مشارکت بخش خصوصی و بومیان، می‌توان آینده‌ای روشن برای اقتصاد دریا در استان گلستان متصور بود؛ آینده‌ای که نه تنها به افزایش تولید و اشتغال کمک می‌کند، بلکه نقشی موثر در حفظ ذخایر طبیعی و توسعه پایدار منطقه ایفا خواهد کرد.